Een goede voorbereiding

Als een daad een ernstige zaak betreft en tegelijk met volle kennis én volledige instemming van de wil wordt begaan, is er sprake van een doodzonde, ook soms zware zonde genoemd. Als één van deze drie elementen ontbreekt, gaat het niet om een doodzonde, maar mogelijks wel om een dagelijkse zonde (zie verder). Ernstige zonden drijven God met zijn genade en zijn liefde uit onze ziel.

De dagelijkse zonde verschilt wezenlijk van de doodzonde. Ze wordt begaan wanneer er sprake is van een lichte zaak, of ook van een ernstige zaak zonder volle kennis of volledige instemming van de wil. Zij verzwakt de liefde en bemoeilijkt de vooruitgang in het moreel leven.

Doodzonden die we nog niet gebiecht hebben en die we ons herinneren na een zorgvuldig gewetensonderzoek, moeten we biechten. Dit is de enige gewone manier die we kennen om van onze zware zonden vergeven te worden. Wat de dagelijkse zonden betreft, de belijdenis ervan wordt door de Kerk van harte aanbevolen. Ook al is het niet strikt noodzakelijk, het helpt ons enorm om ons geweten juist te vormen, om te strijden tegen onze slechte neigingen, om ons door Christus te laten genezen en om vooruit te gaan in het geestelijk leven. Maar probeer je niet elke afzonderlijke dagelijkse zonde te herinneren; het kan een obsessie worden die we “scrupules” noemen. (Zie Kerkelijk Wetboek, 988)

Spijt is het natuurlijke gevoel dat we hebben als we beseffen dat we iets verkeerd hebben gedaan. Berouw is hetzelfde, behalve dat het niet alleen gaat om wat we verkeerd gedaan hebben, maar expliciet om wie we het aangedaan hebben. Berouw is het pijnlijke bewustzijn dat we God door onze zonden tekort hebben gedaan, vergezeld van het verlangen om ons te beteren. Berouw begint dus met een negatief gevoel van spijt of schuld, maar brengt ons tot waar we vergeving vragen en krijgen van God die ons verlost, óók van ons schuldgevoel. En dat is uitermate positief!

We maken het onderscheid tussen volmaakt en onvolmaakt berouw. Het berouw is volmaakt als het voortkomt uit liefde tot God: uit het besef dat God zó ontzettend veel van ons houdt dat Hij al onze wederliefde verdient, en dat onze zonden zijn liefde zó beledigen dat we ze nog meer gaan verfoeien. Volmaakt berouw is op zich al voldoende om vergeven te zijn, ook van onze zware zonden, nog vóór dat we biechten. Toch verlangen we ernaar en gaan we ernaar toe, omdat we er nooit zeker van zijn dat ons berouw volmaakt is.

Het berouw is onvolmaakt als het méér voortkomt uit afschuw voor onze zonden of uit vrees voor een straffende God, dan uit liefde voor Hem. Gelukkig is onvolmaakt berouw voldoende om in de biecht vergeven te worden, want het is ten minste op God gericht. Maar hier komt de verrassing, zorgt Jezus ervoor dat ons onvolmaakt berouw volmaakt wordt in Gods ogen, want Hij vult aan wat nog ontbreekt aan ons berouw. Ja, God is héél goed! (Zie Catechismus van de Katholieke Kerk, 1451-1453)

Het Kerkelijk Wetboek (983) zegt: “Het biechtgeheim is onschendbaar.” Elke biechtvader zonder uitzondering is verplicht een absoluut stilzwijgen te houden over de zonden die hij in de biecht te weten is gekomen. Er staan zware straffen, zoals excommunicatie, op het schenden van de geheimhouding. (Zie Kerkelijk Wetboek, 1388).

Velen biechten graag in een biechtstoel, uit respect voor de sacraliteit van het sacrament, uit gewoonte of omwille van de discretie. In principe mag je om het even waar biechten. Toch zal er in elke kerk minstens een goed zichtbare biechtstoel zijn, met vlechtwerk, omdat deze de meest eigen plaats is voor de biecht (zie Kerkelijk Wetboek, 964). Als jou dat hindert, vraag dan aan de biechtvader om buiten de biechtstoel te biechten. Maar probeer later alvast eens in een biechtstoel.

De Tien Geboden zijn zeker nog altijd geldig. Jezus heeft er echter een ruimere en volmaaktere betekenis aan gegeven: door ze ook op de zuivering van onze “binnenkant” te richten, door er méér dan minimumeisen van te maken en door ze te linken aan het hoogste gebod, liefde tot God en tot de naaste.

Je kunt de Tien Geboden als leidraad voor je gewetensonderzoek gebruiken.

Voor catechetische doeleinden werd een versie in versvorm gemaakt:

Bovenal bemin één God.
Zweer niet ijdel, vloek noch spot.
Heilig steeds de dag des Heren.
Vader, moeder zult gij eren.
Dood niet, geef geen ergernis.
Doe nooit wat onkuisheid is.
Vlucht het stelen en bedriegen,
ook de achterklap en ’t liegen.
Wees steeds kuis in uw gemoed
en begeer nooit iemands goed.

Zie Catechismus van de Katholieke Kerk, 1422-1498 en 1854-1864, en  Compendium van de Catechismus van de Katholieke Kerk, 296-312 en 394-396.